Cele edukacyjne:

Uczeń:

• wymienia rodzaje włókien i dzieli je ze względu na źródło surowca, z którego są wykonane (naturalne, chemiczne)
• zna proces produkcji włókna lnianego
• rozpoznaje wyroby bawełniane i podaje ich nazwy
• nazywa i charakteryzuje włókna chemiczne
• określa zastosowanie określonych włókien w przemyśle
• wzbogaca słownictwo w zakresie terminologii technicznej
• ma świadomość oddziaływania włókien chemicznych na środowisko

filmy, pokazy, prezentacje

 Len-Od Ziarna do Włókna 1

  len-Od Ziarna do Włókna

Rodzaje włókien

 włókna podział 

 

Słowniczek

Definicja: włókna naturalne

włókna pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego występujące w przyrodzie, które po odpowiedniej obróbce moga być wykorzystane do produkcji tkanin; jedynym naturalnym włóknem mineralnym jest azbest

 

Definicja: włókna syntetyczne

włókna wytwarzane w procesach polimeryzacji i polikondensacji związków organicznych (głównie węglowodorów i ich pochodnych), np. poliamid czy poliester

 

Definicja: włókna sztuczne

włókna wytwarzane ze związków chemicznych znajdujących się już w przyrodzie, przez formowanie polimerów naturalnych, np. wiskoza powstająca z celulozy, czyli z masy drzewnej

Naturalne włókna roślinne, pozyskiwanie.

Pochodzenie włókien roślinnych

Łodygowce – wyrabiane są z łodyg lnu, konopi, juty, pokrzywy.

Liściaste – do ich produkcji wykorzystuje się liście manili, sizalu, juki, rafii.

Nasienne – do produkcji pozyskuje się surowiec z nasion bawełny.

Owocowe – surowcem do produkcji są owoce kokosu i kapoku.

 

Łodygowce - len

Len jest jedną z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Już między 5000 a 4000 lat p.n.e. uprawiali go Egipcjanie, Babilończycy, Fenicjanie i inne cywilizacje. Wiadomo też, iż był uprawiany w starożytnym Rzymie. Z lnu otrzymuje się nie tylko włókno, ale również siemię lniane - czyli nasiona dające olej używany przede wszystkim do wyrobu pokostu.

Len     

Łodygowce - konopie

Konopie są obok lnu główną włóknodajną rośliną pozyskiwaną z łodyg.Roślina ta wymaga cieplejszego klimatu niż len. Stosowane są w przemyśle powroźniczym, do produkcji plandek oraz jako osnowę podkładową do dywanów.

Łodygowce - pokrzywa

Włókna pokrzywy otrzymywane z łodyg, których wydajność wynosi ok. 10%, są długie i mocne. Kiedyś były powszechnie wykorzystywane do produkcji szpagatu, lin a nawet tkanin. Ajnowie z Sachalinu od wieków wykorzystywali pokrzywę do otrzymywania przędzy, z której pletli powrozy i sieci rybackie. Podobnie postępowali rybacy z Kamczatki, którzy włókna pokrzywy wykorzystywali do produkcji sieci odznaczających się trwałością i lekkością, długo nie nasiąkały wodą i nie gniły (w tamtych rejonach nie rosną inne rośliny włókniste.)W XIX w. w Europie z pokrzywy wyrabiano tkaniny i sita do przesiewania mąki. Podczas I wojny światowej w Niemczech z pokrzywy wytwarzano materiały ubraniowe, ze względu na brak bawełny.

 Pokrzywa inne zastosowanie 

Liściaste - manila Bananowiec manilski 

Z pochew jego liści otrzymuje się lekkie włókno, zwane manilą (lub abaką) o długości 0,7-3,6 m. Jest wytrzymałe i wodoodporne, dlatego też używa się go głównie do wyrobu lin i sieci rybackich. Produkuje się z niego liny okrętowe, powrozy i sznury, a także tkaniny i różnego rodzaju plecionki. Główne rejony uprawy ciągną się od Filipin po Indie.

Liściaste - sizal

Włókno pozyskiwane z liści agawy sizalskiej, wykorzystywane w produkcji wyrobów powroźniczych i mat, worków, papieru, tarcz do gry w rzutki i innych wyrobów. Włókno sizalu jest twarde, bardzo wytrzymałe na rozerwanie i stosunkowo tanie, mimo to jego produkcja zmniejsza się z powodu konkurencji włókien sztucznych i syntetycznych.

Liściaste - juka

Jukę włóknistą uprawia się na skalę przemysłową na włókno służące do wyrobu grubych tkanin, lin, worków i papieru.

Liściaste - rafia

Zastosowanie rafii jest bardzo wszechstronne, od produkcji lin po produkcję tekstyliów. Po nacięciu uzyskuje się bogaty w cukry sok, który używany jest jako półprodukt do tworzenia mocniejszych alkoholi.

Nasienne - bawełna

Służy m.in. do wytwarzania miękkiej tkaniny – najpopularniejszej w przemyśle tekstylnym, a także, ze względu na silne własności absorpcyjne, do produkcji materiałów opatrunkowych. Włókno bawełniane jest też stosowane w mieszankach włókien, jako dodatek do wełny czy lnu.

Owocowe - kokos

Wszystkie części palmy kokosowej są użyteczne. Z jednego drzewa można uzyskać do 75 „orzechów” rocznie, co stanowi znaczącą wartość ekonomiczną. Z włókna kokosowego wytwarza się liny, pędzle, szczotki, maty zastępujące dywany, uszczelnia się nim łodzie. Jest też używane szeroko w ogrodnictwie do robienia kompostu jako substytut torfu.

Owocowe - kapok

Drzewo kapokowe - Owoce w postaci jajowatych torebek, zawierających nasiona. Dorosłe drzewo wytwarza kilkaset takich torebek. Nasiona w torebce otoczone są puchowym, żółtawym włóknem, zbudowanym z ligniny i celulozy. Włókno to, zwane kapokiem, jest głównym celem uprawy puchowca. Jest ono bardzo lekkie, sprężyste i odporne na działanie wody. Dzięki tym zaletom wykorzystywane jest do wypełniania materaców, w tapicerstwie, i jako wykładzina ocieplająca. W przeszłości używano go również do wypełniania pływaków kamizelek ratunkowych. Współcześnie kapok z większości zastosowań jest wypierany przez tworzywa sztuczne.

Naturalne włókna zwierzęce ,pozyskiwanie.

Pochodzenie włókien zwierzęcych
Wełna – wykorzystuje się wełnę owczą, króliczą, kozią, wielbłądzią. 

Sierść – zastosowanie znalazła sierść zajęcza oraz bydlęca.

Końskie włosie

Wydzielina gruczołów gąsienic – wydzielina ta nosi nazwę jedwabiu naturalnego (morwowego lub dębowego – w zależności od rodzaju pokarmu gąsienic).

Włókna sztuczne, syntetyczne, nieorganiczne