To gdzie i kiedy wynaleziono szkło jest tajemnicą. Pewne jest jedno – kilka tysięcy lat temu ludzie zauważyli, że jeśli podgrzać piasek i popiół, można uzyskać twardy, półprzezroczysty materiał. Dlaczego akurat sypali piasek popiołem, tego nie wiadomo, ale wiemy, że wpadli na to stosunkowo dawno, bo w Syrii wytwarzano szkło już ok 5000 lat temu. Stamtąd ten wynalazek zawędrował szlakami handlowymi do Egiptu i Europy. „Praszkło” jednak zasadniczo różniło się od dzisiejszego, było matowe, nieprzejrzyste i nie miało wyraźnego koloru.

Pierwsze szklane wyroby

Najstarszymi wyrobami szklanymi, które odkopali archeologowie są drobne kulki i wisiorki, których prawdopodobnie Egipcjanie używali do ozdabiania swoich strojów. Najstarsze odnalezione naczynie pochodzi z 1500 r p.n.e.

Egipcjanie nie tylko produkowali kulki i szklane wisiorki, prawdopodobnie też jako pierwsi z dmuchanego, roztopionego szkła zaczęli wykonywać naczynia. To im jako pierwszym znudziło się szkło jednobarwne, dlatego odkryli umiejętność jego barwienia. Szkło kolorowe powstawało poprzez wzbogacanie topionych surowców o niewielkie ilości miedzi – co nadawało mu czerwony odcień.

Gdy nastał rok 200 p.n.e. umiejętność formowania kształtu butelek i karafek dotarła w rejony Morza Śródziemnego.

Szklane Cesarstwo

Szkło podobne do dzisiejszego wyprodukowali dopiero Rzymianie, dzięki wzbogaceniu masy szklanej o rudę manganu. Pozwoliło to uzyskać większą przezroczystość i nadać szkłu bardziej luksusowy wygląd.

Rozwój szklarstwa w Europie rozpoczął się w IV w n.e. Specjalistami w produkowaniu szkła, luster i wyrobów szklanych byli mieszkańcy z terenów obecnych Włoch, Francji, Hiszpanii. Ważnym ośrodkiem szkolarskim była także Wenecja.

Mistrzowie wytwarzali nie tylko naczynia, ale także piękne lustra. Pilnie rozwijano technologie produkcji, nadając szkłu wyższą twardość i jeszcze większą przezroczystość. Tajniki procesu produkcji były pilnie strzeżone, ponieważ zapewniały producentom potężne dochody ze sprzedaży luksusowych wyrobów szklanych.

Rozwój szkła w Polsce

Polacy w czasach starożytnych nie wyprawiali uczt na wzór rzymski, toteż nie potrzebowali pięknych szklanych naczyń. Do najstarszych wyrobów szklanych, odnalezionych w Polsce, zaliczają się przedmioty odnalezione na wyspie Wolin – datowane na przełom X/XI wieku. Za pierwszy warsztat szklarski uznawany jest powstały między XII a XIII warsztat w Kruszwicy. Pierwsze zapiski o hutach szkła w Polsce pochodzą z XIV wieku i mówią o hucie zlokalizowanej gdzieś w Małopolsce.

Intensywny rozwój hutnictwa szkła w Polsce przypada dopiero na przełom XVIII i XIX w. To wtedy powstała m.in. Huta Szkła Zawiercie i wiele innych. Wiek XIX przyniósł wynalezienie metody odlewania szkła przy pomocy specjalnych, drewnianych form. Pozwoliło to na produkcję znacznie większej ilości szkła różnego asortymentu.

Wiek XX i początek XXI to kolejne odkrycia i usprawnienia procesu produkcji. Dzięki zastosowaniu nowych technologii i maszyn, możliwe było stopniowe zmniejszanie ilości surowców potrzebnych w procesie produkcji oraz wykorzystywanie stłuczki szklanej jako surowca, co w znacznym stopniu zmniejsza ilość odpadów powstałych w trakcie produkcji.

Oczywiście technologia, technologią, ale do produkcji najbardziej wartościowego szkła, tak samo jak w starożytnych warsztatach wciąż wykorzystuje się ludzkie ręczę. Szkło wytwarzane ręcznie może być prawdziwym dziełem sztuki, cenionym za niepowtarzalność i wzornictwo nieosiągalne w produkcji masowej